KENAN SALA
Kuzey Makedonya’nın başkenti olan Üsküp, Balkan coğrafyasının güzel ve tarihi kucaklayan şehirlerinden birisidir. Şehrin tam ortasından geçen Vardar Nehri şehre güzellik katıyor. Şehir meydanında gezince bir anda kendinizi bir heykel müzesini geziyormuş gibi hissetmeniz çok normal. Zira şehrin tüm köprüleri, merkezi caddeleri ve meydanları heykellerle donatılmış.
Şehir, Roma, Bizans, Sırp, Osmanlı ve Yugoslavya egemenliğinde kaldığından dolayı birçok döneme ait eserler görmek mümkün. Üsküp, 1991 yılında bağımsızlığını ilan eden Kuzey Makedonya’nın başkenti olmuştur. Kuzey Makedonya’nın en gelişmiş şehri ve başkenti olmasıyla beraber, kent ülkenin kalbi olmuştur. Üsküp, ülkedeki bankacılığın, tarımın ve sanayinin merkezi konumundadır. Son yıllarda kente yapılan yatırımlarla beraber, kent ülkeye gelen turistlerin en çok ziyaret ettiği yer olmuştur.
Kent meydanında dolaşırken, bir çok yabancı turist görmek mümkün. Yabancı turistlerin başında ise Türkler gelmektedir. Etrafta çokça Türkçe konuşan turist ve esnaf bulabilirsiniz. Türklerin buraya sıkça ziyareti, hem yakın ve ucuz olması, hem de yüzlerce yıldır oluşan tarihsel ve sosyal ilişkilerin sonucudur. Türkiye’den Üsküp’e hava yolu ulaşımın yanı sıra, İstanbul’dan kalkan otobüslerle de gitmek mümkün. Kara yoluyla gidenlerin Yunanistan ya da Bulgaristan’dan vize alması gerekiyor.
Üsküp’te değişik kesimlerden yaklaşık 600 bin kişi yaşamaktadır. Bu da ülkede neredeyse her 4 kişiden birinin Üsküp’te yaşadığını göstermektedir. Çoğunluğunun Makedon olan şehirde, Arnavut, Türk, Boşnak, Sırp ve Roman gibi farklı etnik ve kültürel yapılar bir arada yaşamaktadır.
Şehirde dolaşırken birçok cami, medrese ve hamam görebilirsiniz. Sultan Murat Cami, Yahya Paşa Cami, Mustafa Paşa Cami, Paşa Yiğit Bey Cami, Alaca İshak Bey Cami ve Medresesi, Îsâ Bey Cami ve Medresesi, Dâvud Paşa Hamamı, Îsâ Bey Çifte Hamamı ve Şengül Hamamı da şehrin önemli mimari eserlerindendir. Osmanlıdan kalan bu eserler bugün ülkede nüfusun yaklaşık yüzde 33’ünü oluşturan Müslümanlar ve diğer kesimler tarafından kullanılmaktadır. Ülkenin geri kalanını Ortodoks Hristiyanlar oluşturmaktadır. Bir çok yerde cami ve kiliseleri tek kare içinde görebilirsiniz.
Şehrin merkezi Türk Çarşısı
Bir şehri tanımanın en güzel yollarından biri, o şehrin çarşılarında dolaşmak. Üsküp’te Osmanlı tarafından kurulan Türk Çarşısı adı verilen yer, şehrin nabzının attığı en dinamik noktalardan biri. Türkiye ile benzer damak tatlarını bulabildiğiniz ve alışveriş yapabileceğiniz bir yerdir. Burada gezdiğiniz zaman kendinizi hiç yabancı hissetmeyeceksiniz.
Türkçe konuşan Romanlar
Sokaklarda yürürken Türkçe konuşan Romanlara rastlamanız epey olası bir durum. Makedon Romanlarının çoğu Müslüman ve ülke geneline yayılan Romanların önemli bir kesimi Türkçe bilmekte ve konuşmakta. Bu durum sadede Üsküp için geçerli değil, ülkenin birçok şehir ve kasabasında Romanlar kendi kültürel yapıları içinde yaşamaya devam ediyor. Romanlar ülke anayasasında adı geçen 7 ayrı etnik yapıdan biri. Makedonya devlet televizyonunda Romanca haber bölümü bile mevcut. Avrupa’nın ilk Roman belediye başkanı Nejdet Mustafa Kuzey Makedonyalı bir Roman’dır. Ülke meclisinde, bakanlıklarda, sivil toplum kuruluşlarında Romanları görmek mümkün. Romanlar burada halkın diğer kesimleriyle iç içe olmuşlardır.
Roman evlerini ziyaret ettiğiniz zaman, Makedon kanallarından çok Türk kanallarını görmeniz mümkün. Ayrıca buradaki Müslüman Romanlar Türkiye’den birçok STK’ya üye ve faaliyetlerine katılmaktadır.
Heykeller üzerine
2014 yılında “Üsküp 2014” adlı bir proje geliştirildi. Projenin amacı başkent Üsküp’ün merkezini yeni bir görünüme kavuşturmaktı. Bu amaçla yeni binalar inşa edildi, eskiler onarıldı ve şehrin bir çok noktasına heykeller dikildi. Üsküp’ün merkezi modern yapıların yer aldığı bir antik kente benzetilmeye çalışılmış.
