AV.MELTEM ERDİL
Bu çalışmada Brexit’in ne olduğu sürecin nasıl işlediği ve gelinen aşama kısaca açıklanmaya çalışılmıştır.
Britanya ülkeleri de denilen Birleşik Krallık ülkeleri İngiltere, İskoçya, Kuzey İrlanda ve Galler ülkeleri olmak üzere toplamda dört ülkeden oluşur. Brexit, Britanya ve exit (çıkış) İngilizce kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Bu kelime, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkması anlamına gelmektedir. Fonetik olarak ve kullanma gayesine bakıldığında Brexit kelimesi Yunanistan’ın Euro bölgesinden çıkmak için kullandığı Grexit kelimesine benzetilebilir. Grexit kelimesi de Brexit gibi ülkenin İngilizce adı (Greece) ve çıkış anlamına gelen “exit” sözcüklerinin birleşiminden oluşturulmuştur.
Birleşik Krallık’ın eski Başbakanı olan David Cameron, iktidara geldikten sonra Avrupa Birliği (AB) üyeliğini tartışmaya açmıştır ve 2015 yılında tekrar seçilmesi halinde Avrupa Birliği üyeliğini referanduma götüreceğini belirtimiştir. Nitekim dediğini yapmış ve seçimleri tekrar kazandıktan sonra 23 Haziran 2016 tarihinde AB üyeliğini referanduma götürmüştür. “Brexit” referandumu sonucunda halkın yüzde 51.9’u üyeliğin sonlandırılması yönünde, kalan yüzde 48.1’i ise üyeliğin devamından yana oy kullanmıştır. Bu sonuçlara göre sadece yüzde dört (%4) oy farkıyla 1973 yılından beri Avrupa Birliği’ne üye olan Birleşik Krallık’ın üyeliğinin sona ermesi yolunda ilk adım atılmıştır.
Avrupa Birliği’nin, İngiltere’nin önemli bir finans ve ticaret merkezi haline gelmesinde çok büyük rolü bulunmaktadır. Ancak İspanya, Portekiz ve özellikle Yunanistan Krizi’nin şiddetlenmesiyle ortaya çıkan sorunlar, göçmen sayısında yaşanan artış ve mülteci sorununun giderek büyümesi gibi nedenler, İngiltere’nin önemli bir kısmının, AB’den çıkış yönünde aksiyon almasına ve 2016 yılı Haziran ayında yapılan referandumda Birlik’ten ayrılma kararı çıkması sonucunun ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Lizbon Antlaşmasının 50. maddesi AB’ye üye ülkelerin Birlik’ten çıkışını düzenleyen maddedir. Söz konusu maddeye göre her üye devlet, kendi Anayasal kurallarına uygun olarak Birlik’ten ayrılmaya karar verebilir. Ayrılma kararı alan üye devlet, niyetini Avrupa Birliği Zirvesi’ne bildirir. Avrupa Birliği’nden ayrılmak isteyen ülkenin kendi Anayasal kurallarına uygun olarak Birlik’ten ayrılma kararı alması gerektiği için ayrılma kararının meclisten de geçmesi gerekmektedir. Ancak Avrupa Birliği’nden çıkma teklifini Birleşik Krallık Parlamentosu tam üç kez reddetmiştir. Bu sebeple Brexit bir türlü gerçekleştirilememiş ve her defasında ertelenmiştir. Bu süreçte Birleşik Krallık’ın Başbakanı üç kez değişmiştir. 24 Temmuz 2019’da Birleşik Krallık’ın Başbakanı muhafazakar partiden Boris Jonhson olmuştur ve Avrupa Birliği’ne sunmuş olduğu teklif ile Brexit’i 31/01/2020 tarihine ertelemiştir. Başbakan Johnson : ‘’Parlamentonun buna da direnmesi durumunda, AB üyesi ülkelerden 31 Ocak 2020 tarihinin ardından Brexit’in bir daha ertelenmemesini isteyeceğim. Bu, parlamentonun üyeliğimizi tekrar tekrar uzatmasının önüne geçecektir.” değerlendirmesinde bulunmuştur.