İŞLETME BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN GELECEĞE YÖNELİK İŞ BULMA UMUT DÜZEYLERİNİN TESPİTİ: YALOVA ÜNİVERSİTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ
Faruk Aldanmaz
Yalova Üniversitesi
farukald13@gmail.com
Büşra Kurtuluş
Yalova Üniversitesi
kurtulus-busra@hotmail.com
Özet:
Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin geleceğe yönelik iş bulabilmeleriyle ilgili umut düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca gençlerin umut düzeylerinin demografik değişkenlerce nasıl farklılaştığının anlaşılması ve açıklanması da bu araştırmanın diğer amacıdır. Özellikle Türkiye’de çok fazla işletme bölümü ve dolayısıyla da işletme bölümü öğrencisinin olması bu öğrenci grubunun gelecekten daha fazla kaygılı olması sonucunu doğuran bir etken olarak görülebilir. Bu sebeple işletme öğrencileri üzerinde yürütülen çalışma ile üniversite öğrencilerinin gelecekte iş bulma kaygısı konusuna anlamlı katkı sağlanmış olacağı düşünülmektedir. Bu amaçla Yalova Üniversitesi İşletme Bölümü öğrencileri üzerinde bir araştırma yürütülmüştür. Araştırma yöntemi olarak anket tekniğinden yararlanılmıştır. Ankette öğrencilerin demografik değişkenleri, hangi sınıfta oldukları gibi bilgilerin yanı sıra, gelecekte iş bulma konusunda umut düzeylerini ölçmeye yönelik sorular yer almıştır. Veriler SPSS paket programında değerlendirilmiştir. Yapılan bu araştırmada Yalova Üniversitesi İşletme Bölümü öğrencilerinin umutlarının yüksek olduğu görülmüştür. Bu araştırma kapsamında geleceğe ilişkin umutlu olan öğrencilerin oranı %55 olarak tespit edilmiştir. Araştırmaya dahil olan öğrencilerin %74,4’ü 1 yıl ve 1 yıldan daha az sürede iş bulacaklarını, %22’lik kısmı da 1 yıldan daha uzun sürede iş bulacaklarını düşünmektedirler.
Anahtar kelime: İşletme Bölümü Öğrencileri, İş Bulma, Gelecek Kaygısı, Geleceğe Yönelik Umut
Jel Kodu: M10
DETERMINATION OF THE CONCERN OF THE STUDENTS OF BUSINESS MANAGEMENT DEPARTMENT REGARDING THE EXPACTATION DIRECTED TO GET A JOB: THE BUSINESS MANAGEMENT DEPARTMENT OF YALOVA UNIVERSITY
Abstract:
It is aimed to find out the level of expectation of the university students about finding a job in the future. Besides, it is another purpose of the research to understand and to explain how the level of expectations differs acrording to the demographic variables.The fact that there are too many management departmens and students in Turkey can be especially seen as a factor causing the result that this group of students is more anxious for the future. Therefore, it is thought that this research carried out upon management students will provide a meaningful contribution to the concern of finding a job in the future. For his reason, a research was carried out upon the management students of Yalova university. As a research method ,surveys had been used and the questions were conducted to measure their level of expectation to find a job in the future right along with the informations about demographic variables of students and their grades in the university. Datas were evaluated in the spss package program.In this research,it is obviously seen that students of management department in Yalova university have a high expectance.In the scope of the research,the rate of students having a high expectation for the future was confirmed as %55. %74.4 of the students participating the research think that they can find a job in a year of before and %22 of them think that they can find a job in a longer period.
Keywords: Students Of Management Department, Concern Of Future, Expectation For Future, Finding Job.
Jel Codes:M10
1.GİRİŞ
Üniversiteli gençler, toplumların en dinamik ve en değişime açık kesimidir. Günümüz şartlarında ortaya çıkan sorunlardan ve dönüşümlerden en çok etkilenen gençlerdir. Bu durum; Türkiye’deki işletme bölümü öğrencileri bireysel geleceklerine ne ölçüde güven duyuyor? Geleceğe yönelik umutları ne ölçüdedir? sorularını gündeme getirmektedir. Ülkemizde işsizliğin ekonomik ve sosyal etkileri göz önüne alınarak işsizlik problemi üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Fakat işsizliğin genç ve eğitimli nüfusu da olumsuz etkilemesi dolayısıyla özellikle üniversite öğrencilerini ve üniversite öğrencilerinin mezun olduktan sonraki kaygı düzeylerini belirlemeye yönelik çalışmaların son dönemde arttığı görülmektedir.(Tunçsiper vd., 2012). Bir toplumda gençlerin geleceğe ilişkin beklentileri o toplumun gelişim çizgisini ve dinamiğini belirleyen önemli etkenlerdendir. Ekonomik hayat için yarışmanın ve başarının ön planda olduğu endüstri toplumlarında gençler için “gelecek kaygısı” çocukluk yaşlarından başlamaktadır. Nitelikli insan olma çabası sonraki yıllarda da sürüp gitmektedir. Endüstri toplumu bunu istemektedir (Güleri 1999: 56) Ayrıcı öğrencilerde görülen kaygının çoğu onların okul başarılarında anne ve babanın yüksek beklentilerine ulaşamama kaygısından oluşmaktadır (Varol, 1990). Üniversite öğrencilerinin karşılaştıkları sorunlarının incelendiği bir araştırmada gelecek, iş bulma ve ekonomik hayat, üniversite yaşamı, sosyal ve boş zaman değerlendirme, sağlık, öğretim, insanlarla ilişki kurma, aile, karşı cins ilişkileri şeklinde problem alanları belirlenmiştir (Şahin, 2009).
Umut, gelecek ile ilgili bir amacı gerçekleştirmedeki olumlu beklentilerdir. En önemli özelliği bir çıkış yolu olduğuna ve yardım ile bireyin varlığında değişiklikler oluşabileceğine olan inançtır. Umut sözcüğü günlük dilde daha çok herhangi bir alandaki olumlu beklentileri ifade etmek amacıyla kullanmaktadır. Umut; “iyi olma duygusu veren ve kişiyi harekete geçmek için güdüleyen bir özelliktir” (Şanlı ve Saraçlı, 2015). Üniversite öğrencilerinin en önemli umutsuzluk sebepleri iş bulamama kaygısıdır. İşsizlik rakamlarının 2015 Ekim Ayında %10,5’lere ulaştığı görülmektedir (TÜİK, 2015). Üniversite okuyan gençlerin sayısı artsa da işsiz üniversite mezunu gençlerinde sayısı gün geçtikçe artmaktadır. İşsizlik ihtimallerinin bu denli yüksek olması üniversite mezunlarını da kaygılandırmaktadır. Durumun böyle olması öğrencilerin mezun olduktan sonraki birkaç yılda da hala işsiz olduğunu göstermekte ve bu durumu sıradanlaştırmaktadır.
İş, eğitim, sosyal, kültürel ve ekonomik olanaklarının kısıtlı olduğu gerçeğinin bilincinde olan gençler, eğitimlerini sürdürebilme, iş bulabilme, geleceklerini planlayabilme gibi çok çeşitli kaygılar taşımaktadır. (Kurt, 2005). Ülkemizde üniversite öğrencilerinin kaygı durumları üzerine yapılan araştırmalar da bu araştırmanın sorunsalını destekler niteliktedir. Tektaş’a, (2014) göre üniversite öğrencilerinin örgün öğretim ya da ikinci öğretim mezunu olmaları da gelecek kaygılarını etkilemektedir. Öğrencilerin staj yapmış olması ya da bölümüyle ilgili olmasa bile bir şekilde iş hayatının içinde bulunması öğrencilerin gelecek umutlarını olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir. Celal Bayar Üniversitesi’nde bölüm ayrımı yapılmadan son sınıf öğrencilerine yapılan bir araştırmaya göre; İşgücü piyasasında herhangi bir iş deneyimi olan öğrencilerin kaygı ve umutsuzluk düzeyi daha düşük çıkmıştır (Dursun ve Aytaç, 2012). Türkiye’de her geçen gün çok sayıda işletme bölümünün açılması ve bu bölümden mezun olan binlerce öğrencinin bu alanda iş bulmaya yönelik endişelerinin gittikçe artacağı düşünülmektedir. Akdeniz Üniversitesi Dumlupınar Kampüsü’nde 3 yüksekokul ve 5 fakülte de gerçekleştirilen bir alan araştırmasına göre gençlerin gelecekte iş bulmaya yönelik kaygı düzeyleri gençlerin %48,6’sı bireysel gelecekleri konusunda kaygılıdır; %58’i Türkiye’nin geleceğine güven duymamaktadır (Mütevellioğlu, 2010).
- Araştırmanın Yöntemi
Bu araştırmada Yalova Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi işletme bölümü öğrencilerinin gelecekte iş bulmaya dair umutları olup olmadığı sorusuna cevap alınmış ve kişisel gözlemler ile tespit edilen durum bilimsel yöntemle analiz edilmiştir. Bu amaçla Yalova Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü’nde okuyan 1. 2. 3. ve 4. sınıf öğrencilerinde kolayda örnekleme yöntemi ile seçilen 120 kişiye anket uygulanmıştır. Ankette, öğrencilerden mezun olduktan sonra istedikleri türde bir iş bulup bulamayacaklarına dair inançları ve umut düzeyleri tespit edilmiştir. Ayrıca ankette umut düzeylerine etki edeceği düşünülen değişkenler olarak cinsiyet, mezun olunan yıl, öğrenim şekli, mezun olduktan sonra lisans tamamlama, iş bulma süresi, bölümle ilgili çalışma ve şu anda çalışılan iş ile ilgili memnuniyetleri de yer almaktadır.
- Araştırmanın Katkısı
Bu çalışmayla üniversite öğrencilerinin geleceğe yönelik iş bulabilmeleriyle ilgili umut düzeylerinin belirlenmesi ve gençlerin umut düzeylerinin demografik değişkenlerce nasıl farklılaştığının anlaşılması ve açıklanmasına katkı sağlanmış olacaktır. Özellikle Türkiye’de çok fazla işletme bölümü ve dolayısıyla da işletme öğrencisinin olması özellikle bu öğrenci grubunun gelecekten daha fazla kaygılı olması sonucunu doğuran bir etken olarak görülebilir. Bu nedenle araştırmanın bu öğrenci grubu üzerinde yapılması üniversite öğrencilerinin gelecekte iş bulma kaygısı konusuna anlamlı bir örneklem ile katkı sağlanmış olacaktır.
- Araştırmanın Bulguları
Araştırmanın bu bölümde katılımcıların demografik özellikleri sayı ve yüzde cinsinden ifadesi tablo 1’de gösterilmektedir.
Tablo 1: Katılımcıların Demografik Özelliklere Göre Dağılımı
Değişkenler | Sayı | Yüzde(%) | |
Cinsiyet | Kadın | 61 | 50.8 |
Erkek | 59 | 49.2 | |
Toplam | 120 | 100.0 | |
Yaş | 18- 20 | 32 | 26,6 |
21- 23 | 75 | 62,7 | |
24-26 | 12 | 10 | |
Cevaplamayan | 1 | 0,8 | |
Toplam | 120 | 100.0 | |
Aile Aylık Ortalama Geliri | 1000-1999 | 14 | 11,6 |
2000- 4999 | 58 | 48,3 | |
5000 ve Üzeri | 15 | 12,5 | |
Cevaplamayan | 33 | 27,5 | |
Toplam | 87 | 27,5 | |
Sınıf | 1.Sınıf | 30 | 25 |
2.Sınıf | 30 | 25 | |
3.Sınıf | 30 | 25 | |
4.Sınıf | 30 | 25 | |
Toplam | 120 | 100 | |
Yurt Dışına Eğitim Amaçlı Çıkma Durumu | Çıkan | 5 | 4,2 |
Çıkmayan | 115 | 95,8 | |
Toplam | 120 | 100 |
İngilizce Seviyesi | A1 | 38 | 31,7 |
A2 | 30 | 25 | |
B1 | 11 | 9,2 | |
B2 | 36 | 30 | |
CEVAPLAMAYAN | 5 | 4,2 | |
TOPLAM | 115 | 95,8 |
Çalışma Durumu | ÇALIŞAN | 19 | 15,8 |
ÇALIŞMAYAN | 99 | 82,5 | |
CEVAPLAMAYAN | 2 | 1,7 | |
TOPLAM | 120 | 100 |
Bu araştırmanın %50.8’ i kız öğrencilerden %49.2’ si ise erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Bu araştırmada 1. 2. 3. ve 4. Sınıf İşletme Bölümü sınıflarından rastgele seçilen 30’ar öğrenciden oluşmaktadır. Bu araştırmaya katılan öğrencilerin %82.5’i çalışmakta olup, %15.8’i çalışmamaktadır.
Tablo 2: Katılımcıların Mezun Olduktan Sonra İş Bulmaya Dair Umutlu Musunuz Sorusuna Verdiği Cevaplar
Kesinlikle Umutluyum | Umutluyum | Kararsızım | Umutsuzum | Kesinlikle Umutsuzum | Toplam | |
Sayı | 26 | 40 | 29 | 20 | 5 | 120 |
Yüzde(%) | 21.7 | 33.3 | 24.2 | 16.7 | 4.2 | 100.0 |
Araştırmaya katılan öğrencilerin “Mezun olduktan sonra iş bulmaya dair umutlu musunuz?” sorusuna verdiği cevaplar tablo 2’de gösterilmiştir. Bu tabloya göre; anket çalışmasına katılan öğrencilerin kesinlikle umutluyum ve umutluyum diyenlerinin oranı %55, umutsuzum ve kesinlikle umutsuzum diyenlerinin oranı %20.9, kararsızım diyen öğrencilerin oranı ise%24.2’dir.
Tablo 3:Katılımcıların Mezun Olduktan Ne Kadar Süre Sonra İş Bulursunuz Sorusuna Verdikleri Cevaplar
1 ay içinde | 3 ay içinde | 6 ay içinde | 1 yıl içinde | Daha uzun | Toplam | |
Sayı | 19 | 24 | 25 | 25 | 27 | 120 |
Yüzde(%) | 15,8 | 20 | 20,8 | 20,8 | 22,5 | 100,0 |
Araştırmaya katılan öğrencilerin “Mezun olduktan ne kadar süre sonra iş bulursunuz?” sorusuna verdikleri cevaplar Tablo3’de gösterilmiştir. Bu tabloya göre; 1 ay içinde iş bulurum diyen öğrencilerin oranı %15,8 3 ay içinde iş bulurum diyen öğrencilerin oranı %20, 6 ay içinde iş bulurum diyen öğrencilerin oranı 20,8 1 yıl içinde iş bulurum diyen öğrencilerin oranı 20,8 daha uzun sürede iş bulurum diyen öğrencilerin oranı ise 22,5’tir.
Tablo 4: “Kesinlikle Umutsuzum Ve Umutsuzumu İşaretlediyseniz Neden?” Sorusunu Verilen Cevaplar
Sayı | Yüzde | ||
Okulda almış olduğum eğitimin yetersiz olduğunu düşünüyorum | Bu seçeneği işaretleyenler | 8 | %6,7 |
Yalova Üniversitesinin imajının zayıf olduğunu düşünüyorum | Bu seçeneği işaretleyenler | 13 | %10,8 |
Yabancı dil seviyemin yetersiz olduğunu düşünüyorum | Bu seçeneği işaretleyenler | 15 | %12,5 |
Ülkede çok fazla işletme bölümü mezunu olduğunu düşünüyorum | Bu seçeneği işaretleyenler | 21 | %17,5 |
Üniversite ve sanayi iş birliğinin zayıf olduğunu düşünüyorum | Bu seçeneği işaretleyenler | 8 | %6,7 |
Ülkenin genel durumundan dolayı umutsuzum | Bu seçeneği işaretleyenler | 14 | %11,7 |
Kendi kişilik yapımdan dolayı umutsuzum | Bu seçeneği işaretleyenler | 3 | %2,5 |
Ailevi sebeplerden dolayı umutsuzum | Bu seçeneği işaretleyenler | 4 | %3,3 |
Araştırmaya katılan öğrencilerin “Kesinlikle umutsuzum ve umutsuzumu işaretlediyseniz neden?” sorusuna verdikleri cevaplar Tablo 4’te gösterilmiştir. Bu tabloya göre; öğrencilerin %6,7’si okulda almış oldukları eğitimin yetersiz olduğunu düşünmekte, %10,8’i Yalova Üniversitesinin imajının zayıf olduğunu düşünmekte, %12,5’i yabancı dil seviyelerinin yetersiz olduğunu düşünmekte, %17,5’i ülkede çok fazla işletme bölümü mezunu olduğunu düşünmekte, %6,7’si üniversite ve sanayi iş birliğinin zayıf olduğunu düşünmektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin %11,7’si ülkenin genel durumundan dolayı umutsuz, %2,7’si kendi kişilik yapısından dolayı umutsuz, %3,3’ü ailevi sebeplerden dolayı umutsuzdur.
Sonuç ve Değerlendirme
Türkiye’de İşletme bölümünde okuyan öğrencilerin mezun olduktan sonra iş bulmaya dair umutlarını belirlemeye yönelik bu araştırmanın sonucunda Yalova Üniversitesi İşletme Bölümü öğrencilerinin umutlarının yüksek olduğu görülmüştür. Bu araştırma kapsamında geleceğe ilişkin umutlu olan öğrencilerin oranı %55 olarak tespit edilmiştir. Araştırmaya dahil olan öğrencilerin %74,4’ü 1 yıl ve 1 yıldan daha az sürede iş bulacaklarını, %22’lik kısmı da 1 yıldan daha uzun sürede iş bulacaklarını düşünmektedirler. Bu sonuca ulaşılmasında Yalova Üniversitesi’nin genç ve dinamik bir akademik kadroya sahip olması, öğretim üyeleri ve öğrenciler arasındaki ilişkinin iyi olmasının etkili olduğu düşünülmektedir. Bunun yanı sıra Yalova Üniversitesinin genç olması, yenilikçi olması faktörlerinin de etkili olduğu düşünülmektedir. Yalova ilinin İstanbul ve Bursa’ya yakın olması avantajının getirdiği burada ki iş dünyası ile kurulan iletişimin, aynı zamanda Yalova Üniversitesinin uygulamalı derslere önem vermesi ve iş dünyasına yakın bir tarzda benimsenmiş olması faktörlerinin de etkili olduğu düşünülmektedir. İşletme öğrencilerinin gelecekte iş bulmalarına yönelik umutsuzluklarının nedenlerinin incelendiği bu çalışmada, Yalova Üniversitesi işletme bölümü öğrencilerinin, geleceğe ilişkin iş bulma umudunu en çok etkileyen faktörün ülke çapında işletme bölümünün çok sayıda mezun veriyor olması olarak belirlenmiştir. Türkiye’de yeni açılan her üniversitede İşletme bölümü de açılmaktadır. Bu durumun öğrencileri umutsuzluğa sürüklediği tespit edilmiştir. Yalova üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümünde yaptığımız bu araştırmamızda öğrencilerin %11’lik kısmının ülkenin genel durumundan dolayı umutsuz oldukları sonucuna varılmıştır. Mütevellioğlu vd. (2009) tarafından yapılan araştırmada ise “Türkiye, gerek genel işsizlik oranının, gerekse genç işsizlik ve eğitimli genç işsizlik oranının Dünya’da en yüksek olduğu ülkelerden birisidir.” demektedir.
Türkiye’de çok fazla işletme bölümünün olması sebebi ile bu araştırmada umutsuzluk düzeyinin daha yüksek olması beklenirken daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Üniversitenin fiziki, beşeri olanakları bu umut düzeyini arttırdığı düşünülmektedir. Bu sebeple üniversiteler verdikleri eğitimin niteliği ile ya da üniversite-sanayi işbirliği ile öğrencilerin umut düzeylerini artırabilecekleri düşünülmektedir. Umut düzeyi yüksek öğrencilerin daha başarılı olacakları, aldıkları üniversite eğitiminden daha fazla fayda elde edecekleri düşünülmektedir.
Kaynakça
TEKTAŞ, N. (2014),“Üniversite Mezunlarının Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi”,Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Dr. Mehmet Yıldız Özel Sayısı, ss.243-253.
DURSUN, S. ve Aytaç, S. (2012), “Üniversite Öğrencilerinin İşgücü Piyasasına Yönelik Beklentileri Ve İş Deneyimleri İle Umutsuzluk Ve Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt No:10, Sayı:1.
MÜTEVELLİOĞLU, N. vd.(2010) “İşsizlik, Üniversiteli Gençlik ve Gelecek”,İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt No:11, Sayı:1.
“Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni” Sayı:21568.
ŞANLI, T. ve SARAÇLI, S. (2015), “Üniversite Öğrencilerinin Gelecek Beklentileri Üzerinde Etkili Olan Faktörlerin Analizi”, KAÜ İİBF Dergisi, Cilt No:6, Sayı:11, ISSN:1309-4289.
GÜLERİ, M. (1999), “Üniversiteli ve İşçi Gençliğin Gelecek Beklentileri ve Kötümserlik-İyimserlik Düzeyleri”, Kriz Dergisi, 6 (1), 55-65.
KURT, G. (2005), “Ridit Analizi ve Üniversite Öğrencilerinin Gelecek Kaygılarının İncelenmesi Üzerine Bir uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt No:8 Sayı:2.
VAROL, Ş. (1990). “Lise son sınıf öğrencilerinin kaygılarını etkileyen etmenler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
ŞAHİN, C. (2009). “Eğitim Fakültesinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Umutsuzluk Düzeyleri” Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:27, 271-286
TUNÇSİPER, B. vd.(2012). “Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin İşsizlik Kaygısına İlişkin Tutumları Üzerine Bir Uygulama”